Ahşap evlerde kullanılan ağaçların kereste ve tomruk haline getirilmesi

Orman, yaşayan ağaçlar topluluğudur. Toprağın özelliğine ve iklimine bağlı olarak yeşeren fideler zamanla tabii ormanı meydana getirir. İnsan eli ve emeğiyle düzenli ve pahalı olarak yetiştirilen ağaçlar topluluğuna ise kültür ormanı denilmektedir. Kültür ormanlarında süs ağaçları yetiştirilebileceği gibi endüstrinin ihtiyacına cevap verebilecek nitelikteki ağaçlarda yetiştirilebilir.

Ağaç İşleri Endüstrisinin temel maddesi olan ağaç yıllar boyunca insanlığın hizmetinde bulunmuş özellikle teknik ve teknolojik gelişmelerden sonra geniş bir kullanma alanına sahip olmuştur.

Ağacın Kesim Zamanı

Şartlar müsait olduğu takdirde, ağacın kesiminin, sonbahar ve kış aylarında yapılması gerekir. Bunun nedenleri aşağıda sıralanmıştır.

a) Sonbahar ve kış aylarında, ağacın bünyesindeki serbest su en az seviyededir.

b) Kesimden sonra bir süre daha orman içinde kalan ağaçları, bitkisel ve hayvansal zararlılar daha az etkiler.

c) Ağaçlarda, sürgün olmadığı için kesim sırasında ya da devrilme anında, diğer ağaçlara ve fidelere zarar en az seviyede olur.

d) Kış mevsimde işçilik ucuzdur ve su yolları- kızaklar gibi bazı taşıma kolaylıkları vardır.

Şayet zorunlu nedenle, kesme işlemi ilkbahar ve yaz aylarında yapıldıysa, gövdedeki besi suyunun buharlaşması için ağaç kökü dibine devrildikten sonra dal ve yapraklar arıtılmadan bir süre bekletilerek tomruklama işlemine geçilmelidir. Bu mevsimlerde yapılan kesme işlerinde, çok dikkatli davranmalı, çatlamalara, mantarlaşmaya ve zararlı böceklere karşı koruma tedbirleri alınmalıdır.

Kış aylarında kesilen ağaçlar için böyle bir tehlike yoktur. Ancak kesilmiş ağaçlar Nisan sonuna kadar kesim bölgesinden çıkarılmalıdır. Aksi takdirde uyanan doğa ile birlikte, ağaç, pek çok zararlının saldırısına uğrayacağından, değeri düşecektir.

TOMRUK BOYUTLANDIRILMASI

Ağaçlar, kesme tekniğine uygun olarak kökü dibine devrildikten sonra dal ve yapraklarıyla beraber şişkin olan kısımlar gövdeden arıtılarak kabuklar soyulur ve böylelikle “yuvarlak odun” ortaya çıkarılmış olur.

Uzunluk eksenine dik olarak kesilmiş yuvarlak odun, gövdesindeki dal, budak, şişkinlik ve çürükler gövde yüzeyi hizasında temizlenmiş olmalıdır.

Tomruklama işleminde göz önüne alınması gerekli bir başka faktör, dallar temizlendikten, kabuklar soyulduktan sonra ortaya çıkan yuvarlak odunda ki görünen kusurlardır.

Bundan başka, tomruklama, budak durumu, eğrilik, ovallik, ur gibi kusurlara göre yapılmalıdır. Temel hedef; kereste eldesi esasında en az firedir.

KORUNMASI

Tomrukların depolanması ve korunması Uygun olmayan depolama şartlarında tomruklarda böcek saldırısı, oksidasyon, ardaklanma, mavi renk oluşumu, çürüme, donma ve ısınmadan dolayı lif ayrılması, çatlama gibi kusurlar oluşmaktadır. Bu kusurların oluşumunu önlemek için uzun süreli bekletmeler de tomruklar uygun bir yağmurlama sistemi ile ıslatılmalı ya da su içerisinde depolanmalıdır. Su içinde depolamada tomruklar su yüzeyine çıkmamalıdır. Bununla beraber alın çatlaklarını ve böcek zararlarını önlemek için alın kısımlarına koruyucu maddeler sürülebilir.

KERESTELERİN KESİMİ

Kereste, yuvarlak bir kütükten kesilerek elde edilen dikdörtgen şeklinde profili olan tahtalarıdır. Ormandaki depolardan hızar ve biçme atölyelerine gelen tomruklar cinsleri ve kullanılacakları alanlara göre değişik yöntemlerle kesilmektedir. Bu değişik yöntemlerin avantaj ve dezavantajları vardır. Kereste kesiminde uygulanmakta olan üç çeşit kesim vardır.

1.Düz kesim

2.Çeyrek kesim

3.Yarma kesim

Bu üç tip kesim şeklini, yer döşeme imalatı yapan fabrikalar, işlerinin özelliğine göre gerektiğinde kullanmaktadırlar. Uygulamalarında fazladan harcanan zaman ve beceriyi fiyatlarına fark olarak yansıtmaktadırlar.

DÜZ KESİM

Bir kütükte birbirine paralel kesimler serisini yaparak “Düz kesim” kereste elde ederler. Bu teknikte kesim çizgisi, ağacın damarlarına ve yaş halkalarına teğet veya paralel olarak geçer. Kütüğün uzunlamasına dilim dilim kesildiği basit bir yöntemdir.

Bu ahşap kesme sistemi, mükemmel verim sağlar çünkü çıkacak ıskartalar en aza indirilmiştir, zaman tasarrufu yapılmıştır.

Ne yazık ki, düz kesimin bazı kritik dezavantajları vardır. Düz kesilmiş kereste, çeyrek kesilmiş keresteye göre enlemesine daha fazla çekme yapmaya ve bükülmeyi meyillidir, yapılan araştırmalar sonucunda gitar, basso, keman gibi çalgı aletlerinde, değişmeyen, mümkün olan sesi elde etmeye olanak tanıyan düz kesimi tercih etmektedirler.

ÇEYREK KESİM

Çeyrek kesimli keresteler, büyük ve geniş ağaçlardan elde edilir. İnce ve genç ağaçlarda bu yöntem uygulanmaz. Çeyrek kesim, ağacın merkezinden 90 derecelik açılarla kütüğün dört parçaya bölünmesinden ibarettir. Çeyrek kesim kereste, herhangi bir odada kullanılmakta olan modern anlamdaki yer döşemelerinde bulunan çok kuvvetli ve düzenli grenlere sahiptir. Çeyrek kesim hem yarma ve hem de çeyrek kesimli ürün yaratır.

Bu kesimin de avantaj ve dezavantajları vardır elbette; ürün istikrarlı ve tutarlı olup marangoz ve mobilyacılar tarafından tercih edilmektedir. Fire oranı düz kesim ile aynıdır. Çeyrek kesim sayesinde elde edilen verim nedeniyle, keresteler diğer düz kesimden büyük ölçüde daha az olarak üretilmekte olup, nispeten maliyeti yüksektir. Çeyrek kesim yapabilen kereste üreticisi çok az bulunmaktadır.

YARMA KESİM

Yarma kesim kereste, düz kesim ve çeyrek kesim keresteden daha az kullanılmaktadır. Yarma kesim keresteler, yaş halkalarına 30-60 derece açılarda kesilir.

Ne yazık ki, yarma kesim, çok fazla zaman ve özel beceri gerektirdiğinden maliyeti çok yüksektir, kenar kesimlerinde ufak parçalar, takozlar ve kırıntıların miktarı çok olacaktır. Düşük verimden dolayı bu tür bir yöntem nadiren kullanılmaktadır.

KERESTELERİN DEPOLANMASI

İstenen rutubet derecesinde kurutulan ancak hemen kullanılmayacak olan ahşap elemanlar; böceksiz, kurtsuz ve mantar sız özel alanlarda bulundurulmakta dırlar.

Açık veya kapalı alanlarda depolanan ahşap elemanlar, topraktan nem ve havadan yağış almayacak şekilde yerleştirilmektedir. Açık havada depolanan kereste istiflerinin üzerileri oluklu saç veya benzer malzemelerle örtülmekte, alt kısımlardan su akıntılarının geçmesi önlenecek şekilde yerleştirilmektedir.

İstifler toprağa dokunmayacak şekilde ızgara üzerine alınmakta, bulundukları yerlerdeki kabuk döküntüsü, çalı, çırpı, ot gibi organik artıklar temizlenmektedir. Ahşabın yapısını bozmaması için, yığınlar zaman zaman yıkılmakta, iç kısımdaki keresteler dışa alınarak yeni yığınlar yapılmaktadır.

Kereste stoklarının yağmura, kara, güneşe ve şiddetli hava akımlarına karşı saklanması için en uygun çözüm, stokların kuru, iyi yapılmış, kapalı fakat havalandırma tertibatı bulunan depolarda saklanmasıdır.

Depolarda istiflenen keresteler üst üste dizilmekte, hava akımına imkan verecek şekilde aralarına çıtalar yerleştirilmektedir. En altta kalan parçaların yere değmesini önlemek için, keresteler ray veya sağlam ayaklar üzerine oturtulmakta dırlar.

Kerestelerin istiflendiği depolar, rutubetsiz olmakta ve iyi bir hava sirkülasyonu sağlanmaktadır. Aksi takdirde, ahşapta rutubetlen-meler oluşmaktadır. Bozulan, çürüyen keresteleri ayırmak ve çeşitli zararlı bakterilerin yayılmasına meydan vermemek üzere, stoklar zaman zaman kontrolden geçirilmektedir.