Ahşap Tarihçesi...
Öncelikle ahşap
kelimesinin anlamına bir göz atalım…
Kelimenin aslı, Arapça
haşebin (ağaç, kereste) çoğulu olan ahşâbdır ve “herhangi bir
imalatta kullanılmak amacıyla ve yakılmamak üzere ağaçtan kesilmiş yapı
malzemesi, kereste” anlamına geliyor.
Son zamanların en
popüler yaşam şekli doğal yaşam ve bununla beraber en çok talep edilen yapılar
haline gelen ahşap evler, kütük evler, bungalov evler, ağaç evler, ahşap
dekorasyon ürünleri ve ahşap bahçe yapıları…
Ahşap ev veya Bungalov
ev yaptırmayı düşünenlerin ilk aklına gelenler sorular; ahşabın yangına ve
iklim koşullarına dayanıklılığı, ahşap yapıların ömrü ne kadar, ahşap
ev fiyatları, bungalov ev m² fiyatları, anahtar
teslim ahşap evlere neler dahil, ahşap ev yaptırmak için izin
nasıl alınır, ahşap yapıların altına tekerlek takılabiliyor mu?
Tüm sorularınızın
cevaplarını ahşap akademi makalelerimiz
ve blog yazılarımızla cevaplamaya
çalışıyoruz. Fakat bu yazımızda ahşabı tanımak ve tarihini ele almak istiyoruz.
Ahşabın tarihi…
Ahşap, tarih öncesi
çağlardan bu yana insanların yapı inşa ederken kullandığı en eski ve en
yaygın yapı malzemesidir.
İlk-çağ insanının
barınma gereksinimini karşılayan ahşap; ağaç kavuklarında başlayıp sonrasında
saz, kamış malzemeleriyle buluşmuş ve gelişen teknoloji ile beraber ahşap yığma
ve karkas sistemine geçilmiştir.
Ahşap, zaman içinde
kullanım biçimleri ve tekniğinde ciddi boyutlarda değişim göstermemesiyle de
ilginç bir malzeme olarak diğerlerinden ayrılır.
Ağacın günlük hayatta
kullanılmaya başlaması mimarlık, sanat tarihi ve el sanatlarında ahşap
işçiliğinin doğmasına yol açmıştır.
Örneğin ahşap çatı
kuruluşunda ilk defa “Frigya’da” kullanılmış olan teknikler ile bu günkü
geleneksel teknikler birbirine çok benzer.
Ahşabın yapılarda taşıyıcı iskelet
malzemesi olarak kullanılmasındaki en temel gelişme, geçtiğimiz
yüzyılın başlarına rastlar. Artan ve gittikçe yaygınlaşan sanayileşmenin ortaya
çıkardığı ihtiyaçlar ile I. Dünya Savaşı öncesi ve savaş yıllarında değerli bir
silah ham maddesi olan çeliğin yapı alanından çekilmesi, ahşap malzemenin
farklı fonksiyonlardaki yapılarda ve daha rasyonel olarak kullanılması
zorunluluğunu beraberinde getirir.
Dolayısıyla, bugün
kullanılan modern bileşim elemanlarının birçoğunun bulunması, ahşabın çeşitli
dış etkilere karşı korunmasını sağlayan malzemelerinin ve kullanma
yöntemlerinin geliştirilmesi de bu döneme rastlar.
Endüstri devrimi
sonrasında malzeme teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak mimari anlayış
belirli ölçüde özgürlük kazanır. Gelişen ekonominin ve teknik imkanların etkisiyle
doğal ahşap yeniden yorumlanarak, ahşaptan yeni kompozit ürünler elde edilmeye
başlanır. Endüstrinin gelişimiyle yeni boyutlar kazanan ahşap malzemenin
kullanım alanı genişlemiş ve esneklik kazanmıştır. Kaplama levhalar 1840
tarihinden sonra mobilyacılıkta endüstrileşme başlangıcı geliştirilmişse, MÖ.
1500 yılında Mısır Firavunu Tutankamen’nin mezarında bulunan fildişi kakmalı
abanoz ile sedir ağacı ile kaplanmış bir sandık, bu tekniğin çok eskilerde de
bilindiği kanıtlanmaktadır.
Yine M.S. VI. Yüzyılda
Japonya’da kullanılan ağır kağıtlarda, bugün üretilen lif levhalarla benzerlik
gösterir.
Gelişen teknoloji
ahşabın korunması konusunda da kendini göstermiş; doğal ahşap malzemenin
rutubet deformasyonunu gidermek, yanmaz-lığını sağlamak ve
mikroorganizmalara karşı direncini artırmak amacıyla yöntemler
geliştirilmiştir.
Ahşap malzemenin yeniden
organizasyonu ile ilgili, geliştirilen ilk ahşap talaş levhalar 1908’de
Avusturya’da; ilk lif levhalar 1915’te Amerika Birleşik Devletleri’nde; ilk
yonga levhalar ise 1941’de Almanya’da üretilmiştir. Endüstriyel ahşap malzeme
türlerinin geliştirilmesi, yapılarda ahşabın yeni kullanım alanlarının
doğmasıyla sonuçlanmış.
Ahşap yapılarda son
yüzyıla kadar en yaygın ve ileri teknolojiler Japonya ve Osmanlı
İmparatorluğu topraklarında, özellikle Anadolu'da kullanılmakta iken,
son yüzyılda ülkemizdeki kullanımı; batıdan şekilsel olarak aldığımız birçok
şey gibi betonarme de sanki uygarlığın bir göstergesi imiş gibi
algılanarak aniden terk edilmiştir.
Oysa Dünya'daki eğilim bunun tersine işlemiş, batıda ahşap teknolojileri çok
ileri gitmiş ve günümüzde Lamine Ahşap Teknolojisi olarak
adlandırılan bu teknoloji artık önümüzdeki yüzyılın malzemesi olarak
görülmektedir.
Ahşap, hafiftir, depreme dayanıklıdır, beton ve çelikten çok
daha uzun ömürlüdür, bakımı beton ve çelikten çok daha
kolaydır, insan metabolizmasına en uygun yapı malzemesidir, yapımı
kolaydır. Hızla inşa edilebilir. Ancak ahşabın önümüzdeki yüzyılın malzemesi
olarak görülmesinin nedeni, bu üstün özellikleri değil, Global Isınmaya
ve Sera Etkisi ‘ne karşı insanlığın elindeki en büyük silah olmasından
kaynaklanmaktadır. Ağaçlar ve karbondioksit arasındaki ilişki
nedeniyle, ağaçların kesilerek kereste üretilmesi, sera
etkisini azaltır.
Ayıca ahşabın ekonomiye katkısı
oldukça önemlidir.
Peki ülkemizde ahşap
kullanımı nasıl bir geçmişe sahip?
Mükemmel bir yapı
malzemesi olarak ahşap, Anadolu'da binlerce yıllık bir geçmişe sahip.
Hımış gibi çok önemli bazı yapım sistemlerinin Anadolu kökenli olduğu
söylenebilir. Ayrıca ahşap geçmişte sadece konut inşaatında değil köprü
yapımında, anıtsal binalarda da kullanılmış. Yakın geçmişte ise ahşap: güzel
ama modası geçmiş, eski, dayanıksız bir süsleme malzemesi olarak algılanıyordu.
Ama endüstriyel olarak kullanımı yaygın olarak kullanımı ile popüler hale
gelirken, insanların doğaya yönelmesi ile beraber, özellikle şehirden kaçış
planları yapanlar için ahşap evler, bungalovlar hatta ahşap karavanlar bir anda
geleneksel ve modası geçen bir yapı olmaktan çıkıp tam tersi bir sürece girdi.
Bu da piyasada ki rekabeti arttırmış oldu.
Bir yandan 300 yıl
ayakta kalmış ahşap yapılar yıkılıp yerlerine betonarme taklitleri inşa
ediliyorken diğer yandan başka malzemelerin yetersiz kaldığı birçok
mimari sorunu çözebilen çağdaş bir mühendislik malzemesi olarak görünüyor.
Bugün ahşap ile 150 metrelik açıklıklar kolonsuz geçiliyor. Betonarme binaların
yangından kaçma koridorları ahşaptan yapılıyor, aşırı
rutubetli ortamlarda yüksek hizmet ömrü nedeniyle ahşap kullanılıyor.
Dünya Ahşabı
Yeniden Keşfediyor!
Aslında yok ettiğimiz
birçok şey sonrasında bizi kendine muhtaç ediyor…
Ahşabın geniş ham madde
kaynağı olduğunu fark edip her alanda kullandıktan sonra, bir anda kolaya kaçıp
ekonomik veya kültürel anlamda ki değişikliklerle beraber önce betonarme
yapılar, sonra gökdelenler… Şimdilerde ise Avrupa tekrar ahşap yaşam
alanlarına dönüş yapıp tüm dünyaya yeniden ahşabı sunuyor.
Muhteşem bitki örtüsüne sahip olan coğrafyamızın yeni yeni farkına varıp değerini anlamaya başladık. Kısa süre önce tatilciler lüks otellerde konaklamak için sıra beklerken şimdilerde ise bungalov otelleri, ağaç evleri, ahşap evleri ve hatta ahşap karavanları tercih ediyor.
Ahşap yapılar hakkında
merak ettiğiniz tüm soruları sosyal medya üzerinden yanıtlamaya çalışıyoruz.
Instagram hesabımızdan
bizi takip edebilirsiniz.